Onder­nemings­recht

Onenigheid in de VOF of de maatschap kan bijzonder vervelend zijn. Samen ondernemen wordt vaak gezien als een huwelijk tussen de zakelijke partners. Een ruzie en, als gevolg daarvan, de beëindiging van de personenvennootschap, kan soms voelen als een echtscheiding. Net als bij een echtscheiding is daarbij ook vaak veel geld gemoeid. Dat maakt het de moeite waard om, in een vroeg stadium, advies van een advocaat in te winnen. Soms kan daarmee worden voorkomen dat partijen elkaar de tent uitvechten. Een personenvennootschap is een vorm van de juridische gemeenschap. Voor de gemeenschap geldt dat beide partijen de Rechtbank kunnen verzoeken om over te gaan tot beëindiging en verdeling. Er is dus een betrekkelijk snelle manier om knopen door te hakken bij hooglopende geschillen. Verkijkt u zich er echter niet op. Men enige regelmaat komt het voor dat, bij ruzie tussen vennoten of maten, alleen nog verschroeide aard rest en beide partijen achter het net vissen omdat hun gemeenschappelijke onderneming al ter ziele is gegaan.

Veel geschillen kunnen worden voorkomen door, als de verstandhouding nog goed is, goede afspraken te maken in de vennootschaps- of maatschapsovereenkomst. Hoe zit het met de inbreng van de vennoten en maten? Hoe zit het met de verdeling van de winst? Hoe zit het met het eigendom van de ingebrachte klanten of opdrachten? Wat gebeurt er als de stemmen staken? Hoe worden geschillen beslecht? Het zijn allemaal onderwerpen die goed geregeld kunnen worden in een vennootschaps- of maatschapsovereenkomst. Uiteraard ben ik u graag van dienst met het opstellen hiervan.

Ruzie in de besloten vennootschap is zo mogelijk nog vervelender dan ruzie in de personenvennootschap. De Wet kent namelijk geen procedure voor het beslechten van onenigheid tussen bestuurders en/of aandeelhouders. Weliswaar is er sprake van een geschillenregeling in het Burgerlijk Wetboek maar die duurt lang en kost veel geld. Er wordt dan ook zeer zelden gebruik van gemaakt en de regeling biedt geen oplossing voor acute problemen. Zeker als er sprake is van aandeelhouders met een gelijk aantal aandelen, die eveneens allen alleen en zelfstandig bevoegde (statutair) bestuurders zijn, dan is er sprake van een volledige impasse, die weinig ondernemingen overleven. Vaak is het ook hier een kwestie van elkaar de tent uit vechten, totdat de onderneming leeg is, of één van beide partijen bij zijn of haar positieven komt. Uiteraard zijn dit dossiers waar advocaten dol op zijn omdat partijen als gekken op elkaar inhakken. Heel soms kan de enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof te Amsterdam uitkomst bieden. Heel soms kan er in kort geding een voorziening worden getroffen door de Voorzieningenrechter van de Rechtbank. Een daadwerkelijke oplossing is echter over het algemeen afhankelijk van de vraag of één van beide partijen bereid is om eieren voor zijn of haar geld te kiezen.

Goed en deskundig advies is in dit soort zaken onontbeerlijk. Een goede advocaat is nuchter en praktisch en zal u niet een procedure in praten waarin voor niemand wat te winnen valt, behalve voor de advocaat zelf. Soms ontkomt u er niet aan om hard toe te slaan en zaken naar u toe te trekken. Meestal echter is het een kwestie van voorzichtige diplomatie om de geesten klaar te maken voor een oplossing die de belangen van alle betrokkenen kan dienen. Uiteraard ben ik u graag van dienst in een dergelijke kwestie.

Ook hier is voorkomen altijd beter dan genezen. In de structuur van uw vennootschap moet u keuzes maken. Een structuur die ertoe leidt dat de vennootschap bij het eerste het beste geschil tussen de aandeelhouders/bestuurders stuurloos wordt strekt niet tot de aanbeveling. Verstandig is om te kiezen voor een deugdelijke geschillenregeling, bijvoorbeeld in de vorm van bindend advies van wijze mannen (m/v). Bovendien is het heel verstandig om een aandeelhoudersovereenkomst en/of een directiestatuut op te stellen. Daarin kan bijvoorbeeld worden geregeld dat een bestuurder, na beëindiging van zijn of haar betrokkenheid, de vennootschap niet mag beconcurreren. Door de juiste keuzes te maken bij het oprichten en structureren van uw vennootschap wordt deze robuust en toekomstbestendiger. Uiteraard ben ik bij het maken van die keuzes graag van dienst.

Bent of heeft u een statutair bestuurder? Dan gelden er andere regels dan voor een normale werknemer, zoals bijvoorbeeld een titulair directeur. De statutair heeft bijvoorbeeld geen ontslagbescherming. De Algemene vergadering van aandeelhouders kan de statutair bestuurder op elk gewenst moment de laan uit sturen, waardoor ook diens dienstverband meteen komt te eindigen. De statutair bestuurder is zijn of haar arbeidsrechtelijke leven dan ook niet zeker. Wel heeft de statutair bestuurder gewoon recht op loondoorbetaling bij ziekte en op ontslagbescherming bij ziekte. Ook heeft de statutair bestuurder, sinds 2015, aanspraak op dezelfde transitievergoeding als de normale werknemer.

Niettemin maakt het ontbreken van ontslagbescherming de statutair bestuurder kwetsbaar. De bestuurder moet niet zelden in debat met de overige directieleden, het personeel van de vennootschap en haar aandeelhouders. Soms is dat op het scherpst van de snede. Zeker in de eerste jaren van zijn of haar dienstverband maakt dat de statutair bestuurder kwetsbaar. De transitievergoeding stelt in deze periode immers bijna niets voor, terwijl de kans op een exit groter is dan in latere jaren. Dat is ook de reden dat veel statutair bestuurders een contractuele beëindigingsregeling in hun arbeidsovereenkomst hebben staan, met een ontslagvergoeding daarin. Wat veel wordt gezien is de regeling dat de statutair bestuurder aanspraak heeft op een vergoeding van een maandsalaris per dienstjaar, met een minimum van zes maanden. Dat biedt de statutair bestuurder, zeker in de eerste zes jaar van zijn of haar dienstverband, aanzienlijk meer bescherming dan de wettelijke regeling.

Een ander belangrijk verschil tussen de statutair bestuurder en de normale werknemer is de aansprakelijkheid jegens de vennootschap en jegens derden. De statutair bestuurder kan zowel door de vennootschap als door derden worden aangesproken voor geleden schade, al dan niet bestaande in de verliezen van de vennootschap. Weliswaar ligt de lat om een bestuurder aan te spreken, zeker voor derden, redelijk hoog. Maar het vormt een aanzienlijk verschil met de positie van de normale werknemer. Die is, behoudens opzet of bewuste roekeloosheid, immers niet aansprakelijk jegens zijn of haar werkgever. Indien de werkgever een derde schadeloos moet stellen als gevolg van het handelen of nalaten van een werknemer van hem of haar, dan hoeft de werknemer, behoudens opzet of bewuste roekeloosheid, ook niet te delen in die schade. Waar de normale werknemer dan ook vrijwel niets te vrezen heeft, moet de statutair directeur oppassen voor aansprakelijkheden. Van groot belang is dan ook om een deugdelijke bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering te sluiten, die dekking biedt voor de statutair bestuurders. Zo’n verzekering dekt niet alleen de schade als het fout gaat maar biedt ook dekking voor de kosten van het verweer. Dat slaapt heel wat rustiger.

Neemt u, als u statutair bestuurder bent of kunt worden, de tijd om over deze zaken na te denken. Het is niet alleen een eer om gevraagd te worden om statutair bestuurder te worden. Er zitten ook consequenties aan vast. Ik loods u daar graag doorheen.

Voor vrijwel elke ondernemer beslaat het contractenrecht de kern van de onderneming. Het doel van 99% van de ondernemingen is immers het leveren van goederen en/of diensten. De afspraken die je maakt met je klanten en leveranciers, dat is contractenrecht. Uiteraard wordt 99% van de problemen met klanten en leveranciers in goed onderling overleg opgelost. Een geschil met een klant wordt immers vrijwel nooit echt gewonnen. Beter is het dus om problemen ruimhartig en praktisch op te lossen. Dat is echter niet altijd mogelijk. In die gevallen is het goed om terug te kunnen vallen op goede contractuele afspraken. Ook daarmee kan echter niet altijd worden voorkomen dat een geschil voor de Rechter moet worden uitgevochten. Dat is, wat mij betreft, een laatste redmiddel. Een procedure kent immers vrijwel nooit een echte winnaar. Zelfs de partij die (gedeeltelijk) in het gelijk is gesteld, heeft hoge kosten moeten maken en is een zakelijke relatie kwijt.

Het is dan ook verstandiger om tijd en moeite te steken in het voorkomen van geschillen. In het contractenrecht kan dat op twee manieren. Ten eerste door goed gebruik te maken van algemene voorwaarden. Ten tweede door alert en kritisch te zijn op de contacten die u aanbiedt en aangeboden krijgt.

Over algemene voorwaarden bestaan veel misverstanden. De meeste algemene voorwaarden worden niet op maat gemaakt voor de gebruiker maar “geleend” van een branchegenoot. Veel algemene voorwaarden bevatten bepalingen die in de Wet staan. Deze bepalingen gelden ook als ze niet in de voorwaarden opgenomen worden. Verder bevatten veel algemene voorwaarden bepalingen die geen betrekking hebben op de bedrijfsvoering van de gebruiker daarvan. Dit zorgt ervoor dat algemene voorwaarden onnodig lang zijn. Niet zelden kom ik voorwaarden tegen van 10 pagina’s. Voorwaarden met een dergelijke omvang zijn bijna nooit nuttig.

Algemene voorwaarden kunnen immers alleen nuttig worden ingezet als ze eenvoudig kenbaar zijn, zowel voor de gebruiker, als voor de wederpartij. Dat is lastig als ze erg lang zijn. Belangrijker is nog dat algemene voorwaarden van toepassing moeten zijn op de overeenkomsten die de gebruiker daarvan sluit. Voor verreweg de meeste wederpartijen betekent dit dat de voorwaarden, voor of bij het sluiten van de overeenkomst, aan de wederpartij ter hand moeten worden gesteld, fysiek of digitaal. Ook dat is lastig als de voorwaarden lang zijn. Een goed gebruik is om je algemene voorwaarden af te drukken op de achterzijde van je offertepapier. Dat is niet mogelijk als de voorwaarden 10 pagina’s beslaan.

Mijn advies, voor wat betreft algemene voorwaarden, is dan ook om het simpel en duidelijk te houden. Maak voorwaarden die alleen de bepalingen bevatten die van belang zijn voor uw onderneming. Over het algemeen is dat geen hogere wiskunde. Het gaat over betalingscondities, leveringstermijnen maar met name over (een beperking van de) aansprakelijkheid. Voor de meeste ondernemers zijn die bepalingen in enkele pagina’s te vatten. Zo weet u, als ondernemer, precies wat er in uw algemene voorwaarden staat en bent u in staat om ze ter hand te stellen voor of bij het sluiten van elke overeenkomst.

Dat laatste vereist het integreren van uw algemene voorwaarden in uw bedrijfsvoering en werkprocessen. Uw algemene voorwaarden kunnen nog zo goed zijn maar, als ze niet van toepassing zijn op de overeenkomsten die u sluit, dan heeft u er niets aan. In dat verband moet u alert zijn op de algemene voorwaarden van de wederpartij. Als de wederpartij zijn of haar algemene voorwaarden eerder van toepassing verklaart op de overeenkomst, bijvoorbeeld door middel van een inkooporder met voorwaarden daarin, dan gaan die voor uw algemene voorwaarden. Wees dus alert bij het sluiten van, met name, omvangrijke overeenkomsten. Op die manier kunt u een boel narigheid voor zijn. Uiteraard ben ik daarbij graag van dienst.